✦ Opinie Hans Vandecandelaere
Wat sekswerkers over de grenzen heen met elkaar delen, is het gewicht van stigma.
Toen ik nog zo naïef was om te menen dat ik in mijn eentje een boek kon schrijven over wereldwijd sekswerk sprak ik Noi aan op een terras in Bangkok. “Of ik met haar eens mocht afspreken voor een kort interview?” Ze schoof haar bril op haar voorhoofd, keek me aan, glimlachte en zei dan: “But, I’m a normal person.” Dat dit de allereerste reactie van iemand was, is niet normaal. Later kromp mijn reisroute en schreef ik een boek over sekswerk in België. Daar illustreren de twee gezondheidsorganisaties Pasop en Ghapro als geen ander de angst voor sociale veroordeling. Jaarlijks bezoeken ze meer dan 3.000 sekswerkers. Daarvan verzwijgt 91 procent uit schaamte zijn beroep voor de huisarts. Sigrid Schellen doet het anders. Ze verzamelde haar moed en outte zich tijdens Van Gils & gasten van 2 mei als sekswerkster. Dat mag in Vlaanderen een zeldzaamheid heten. Nederland staat daar verder in.
Een gewone mama
“Wat afwijkt van de norm beroert. Zeker als het gaat over wat we mogen met onze lijven en met wie”, schreef een journaliste terecht. De prijs die sekswerkers ervoor betalen, is echter hoog. Opnieuw Ghapro: “De stress van het dubbelleven is zeer groot. Je werk moeten geheimhouden voor je naasten geeft een ontzettende druk. Het maakt je permanent achterdochtig en chanteerbaar. Facebook is een nachtmerrie. Wat als je daar als prostituee wordt aangesproken? Veel sekswerkers zijn bovenal bekommerd om hun kinderen. Voor hen, maar ook voor de school en de vriendjes willen ze geen hoer zijn, wel een gewone mama.” De vrees om bagger over zich heen te krijgen, zit ingebakken. Ik sprak sekswerkers die vooral hun rol als moeder of kostwinnaar benadrukten en zich zo indekken tegen morele veroordeling. Voor hen is prostituee zijn geen identiteit, wel een beroep. Een categorie van mannelijke sekswerkers gaat dan weer gebukt onder het dubbele stigma van homoseksueel en prostituee.
Quotes over sekswerkers als getraumatiseerde overlevers van misbruik en geweld zijn in trek. Of anders worden ze te vaak gediskwalificeerd als naïeve, misleide mensen. Maar sekswebcammers bijvoorbeeld tonen een totaal ander beeld. Veel modellen zijn in hun digitale peepshowkamers zowel economisch als seksueel gemotiveerd. Ze brengen hun fantasieën in scène of spelen in op die van anderen. Webcammen is zeker niet vrij van risico’s, maar verbreedt wel de kijk op betaalseks. Ook van studentenprostitutie weten we dat het niet steeds een verhaal van kommer en kwel is. Uit twee grootschalige onderzoeken in Nederland en het Verenigd Koninkrijk blijkt hoe mannelijke en vrouwelijke studentenescorts naast bijverdienen ook gedreven zijn door nieuwsgierigheid, seksuele zelfontplooiing en zin voor avontuur. Ze durven seksueel actief zijn en daar plezier aan beleven. Ze experimenteren met meerdere partners, totdat de meesten terug vallen op de conventionele normen, zoals het hebben van seks binnen een monogame relatie.
Woest en getraumatiseerd?
Sekswerk is uiteraard een kwetsbare activiteit. Veiligheid is in elke sekswerkbranche een issue. Maar we moeten de beeldvorming verbreden. Er is nog zoveel dat we niet weten. Laten we bijvoorbeeld eens in een grote groep van ex-sekswerkers navragen wat er van hen geworden is. Zijn ze allemaal verwoest en getraumatiseerd achtergebleven? Alleen een succesvolle uitdaging van het slachtofferimago kan het debat over prostitutie veranderen. Hier is een taak weggelegd voor onderzoekers, auteurs en niet-sensationele journalisten. Maar ook voor sekswerkers zelf. Daarin schuilt de meerwaarde van het dappere optreden van Sigrid Schellen.
De veelzijdige dimensies van de levensverhalen van sekswerkers rekenen af met eenzijdige en simplistische beelden. Sinds 2016 heeft België nu zijn eigen sekswerkerscollectief Utsopi dat opkomt voor begrip en rechten. Nog steeds kan je op YouTube terecht voor de uitstekende Nederlandse reportage ‘Help, er staat een hoer in de klas’. Daarin gaat een sekswerkster in dialoog met een stel adolescenten. Dat zijn knappe praktijkvoorbeelden.
Zonder dat we sekswerk nu moeten gaan faciliteren, kunnen we er misschien wel wat gewoner over praten. Op de VRT zag ik hoe ze in de fertiliteitsafdeling van het VUB-ziekenhuis het potje allang niet meer vullen met de hulp van de boekskes, wel met de hulp van pornofilms. Morele paniek voedt stigma, dat op zijn beurt schade toebrengt aan mensen. En dat kunnen sekswerkers missen als kiespijn. Er komt al genoeg bij kijken.
bron: De Morgen